Het federale begrotingstekort stijgt 13 miljard euro tegen 2028. Als we de 80 procent werkgelegenheidsgraad realiseren, betekent dat extra inkomsten uit de personenbelasting en voor de sociale zekerheid. Genoeg om de stijgende uitgaven bijna volledig te financieren.
‘De toestand van de overheidsfinanciën is onhoudbaar’ schreven 49 Belgische economen en beleidsexperts in De Tijd. Volgens het monitoringcomité, het comité van experts dat de Belgische overheidsfinanciën opvolgt, stijgt het federale begrotingstekort van 20,5 miljard euro in 2023 naar 33,4 miljard in 2028. Een stijging van bijna 13 miljard euro tegen het einde van de volgende legislatuur.
Na de paasvakantie verwachten we van deze regering een grote sprong voorwaarts in de fiscale hervorming.
De uitgaven voor de sociale zekerheid stijgen van 131,8 naar 164,5 miljard euro. De gezondheidszorg wordt bijna 9 miljard euro duurder. En de pensioenen 16 miljard. De Nationale Bank waarschuwt: ‘De vergrijzing zal de overheidsfinanciën de komende jaren en decennia zwaar onder druk zetten.' Daarnaast heeft de federale regering tal van beslissingen genomen waarvan de budgettaire kostprijs grotendeels pas in de volgende legislatuur betaald moet worden: de stijging van de budgetten van Defensie (10 miljard), NMBS (10 miljard), politie... Verder stijgt de rente op onze schuld ook. De rente-uitgaven verdubbelen bijna, van 8,5 naar 16 miljard euro.
Als we ons sociaal model willen blijven financieren, moeten we maatregelen nemen, zeggen de 49 experts, de Nationale Bank en het monitoringcomité. ‘De eerste prioriteit is de verdere verhoging van de werkgelegenheidsgraad’, staat in het verslag van de Nationale Bank. Om een werkgelegenheidsgraad van 80 procent te bereiken moeten volgens Pierre Wunsch, de gouverneur van de Nationale Bank, nog 530.000 jobs gecreëerd worden, boven op de 236.000 jobs die al tot einde 2028 zijn voorzien. In totaal moeten er dus 766.000 jobs bijkomen. Maar, zo concludeerde de media na de passage van gouverneur Wunsch in het federaal parlement vorige week, 80 procent werkgelegenheidsgraad is onvoldoende om het begrotingstekort dicht te rijden.
Tekort
Dat klopt. 80 procent werkgelegenheidsgraad is niet voldoende, maar wel een noodzakelijke voorwaarde. Volgens het verslag van de Nationale Bank zijn vorig jaar 60,3 miljard euro personenbelasting en 73,2 miljard aan socialezekerheidsbijdragen geïnd. Dat is gemiddeld - ik rond af naar beneden - 11.000 euro aan belastingen en 14.000 euro aan socialezekerheidsbijdragen per werkende. Als we de 80 procent werkgelegenheidsgraad realiseren, betekent dat 4,5 miljard euro extra inkomsten uit de personenbelasting en 7,5 miljard extra inkomsten voor de sociale zekerheid. Alles samen: 12 miljard euro extra. Dat is bijna zoveel als de stijgende uitgaven die de volgende federale regering mag verwachten. Met 80 procent zijn de stijgende uitgaven gefinancierd, maar is nog niets van het bestaande tekort van 20 miljard weggewerkt. Het is noodzakelijk, maar onvoldoende.
Wallonië
De Waalse overheidsfinanciën baren grote zorgen. 80 procent werkgelegenheidsgraad is ook voor Wallonië de reddingsboei. Omdat sinds de zesde staatshervorming 25 procent van de personenbelasting naar de deelstaten gaat, betekent dat jaarlijks meer dan 600 miljoen extra inkomsten voor het gewest met de grootste achterstand in werkgelegenheidsgraad.
Is dat realistisch? Ja. Vlaanderen zit aan een werkgelegenheidsgraad van 77,2 procent. Sommige Vlaamse provincies zitten al boven 80 procent. De voorbije tien jaar zijn er 533.000 jobs bijgekomen. Er is een zeer groot aantal vacatures.
Is het voldoende? Nee. Wunsch heeft dus gelijk als hij zegt dat extra hervormingen nodig zijn. In mijn berekening zitten de verminderde uitgaven in de uitkeringen, bijvoorbeeld de werkloosheid of de arbeidsongeschiktheid, nog niet. Toch zullen ook daar bijkomende maatregelen nodig zijn, net zoals in de pensioenen, gericht op het groter maken van het verschil tussen werken en niet werken.
Na de paasvakantie verwachten we van deze regering een grote sprong voorwaarts in de fiscale hervorming. Het zou schuldig verzuim zijn om deze legislatuur geen werk te maken van een eerste stap, zowel om werkende mensen netto meer te geven als om de werkzaamheidsgraad te verhogen.